Abstract

The National Fund for the Protection of Monuments is a state special purpose fund specified in Article 83b of the Act of 23 July 2003 on the protection and care of monuments. The provisions establishing the National Fund for the Protection of Monuments entered into force on 1 January 2018. The administrator of the NFOZ is the minister competent for culture and protection of national heritage. The current solutions regarding payments to the Fund are still of a temporary nature, as some of the changes entered into force in 2018, and the rest will come into force only in 2024.

The aim of the article is to consider the most important aspects of the legal regulation of damages payments and fines to the Fund, including the creation and principles of operation of the Fund. These issues are also closely related to the process of replacing criminal provisions with a system of administrative fines, hence the analysis of this process on the basis of the Act on the Protection and Care of Monuments has also become an important element of the conducted considerations.

Bibliografia (References)

1. Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg reżimów odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
2. Cassese S., Il futuro della disciplina dei beni culturali, Giornale di Diritto Amministrativo 2012, nr 7.
3. Cebera A., Firlus J.G., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
4. Cherka M., Antoniak P., Elżanowski F.M., Wąsowski K.A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2010.
5. Cortese W., I bieni culturali e ambientali. Profili normativi, Padova 1999.
6. Gerecka-Żołyńska A., Aktualne problemy wokół karnoprocesowej ochrony dóbr kultury, [w:] Prawna ochrona zabytków, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2010.
7. Ginter A., Michalak A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2016.
8. Gruszecka D., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
9. Jakubowski O., Karnoprawna ochrona zabytków – rozważania nad kierunkami zmian prawnych, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk 2014.
10. Jaworski L., Regulacja obowiązku ochrony zabytków przez organy administracji publicznej, [w:] Prawna ochrona dóbr kultury, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2009.
11. Kisilowska H., Zieliński G., Administracyjne kary pieniężne – funkcja prewencyjna i represyjna, Prawo w Działaniu 2020, t. 43, https://doi.org/10.32041/pwd.4309.
12. Kowalska-Benasiewicz E., Zbieg przepisów art. 108–109b ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z innymi przepisami typizującymi przestępstwa i wykroczenia, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk 2014.
13. Kozień A., Idea wolności jednostki – właściciela zabytku w Unii Europejskiej w kontekście modelu kar administracyjnych w prawie polskim, praca doktorska, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 2022, https://ruj.uj.edu.pl/.
14. Kozłowska-Kalisz P., [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX/el. 2023.
15. Kulik M., Szczekala A., Odpowiedzialność karna za przestępstwo zniszczenia lub uszkodzenia zabytku, [w:] Prawna ochrona zabytków, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2010.
16. Lenczowska-Soboń K., Przestępstwo zniszczenia lub uszkodzenia zabytku, Warszawa 2022.
17. Mamak K., Konstytucyjne wyznaczniki postępowania represyjnego, [w:] Postępowanie karne a inne postępowania represyjne, red. P. Czarnecki, Warszawa 2016.
18. Marek A., Prawo karne, Warszawa 2000.
19. Oczkowski T., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
20. Pepe I., Compendio di legislazione dei beni culturali, Napoli 2003.
21. Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1, Kraków 2001.
22. Pruszyński J., Prawna ochrona zabytków architektury w Polsce, Warszawa 1977.
23. Pruszyński J.P., Ochrona zabytków w Polsce. Geneza, organizacja, prawo, Warszawa 1989.
24. Przybysz P., Funkcje sankcji administracyjnych, [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011.
25. Przybysz P.M., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022.
26. Sienkiewicz Z., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2006.
27. Sługocki J., Opieka nad zabytkiem nieruchomym. Problemy administracyjnoprawne, Warszawa 2017.
28. Sługocki J., Organizacja i funkcjonowanie administracji publicznej we Włoszech: zagadnienia administracyjnoprawne, Szczecin–Poznań 2005.
29. Stahl M., Wprowadzenie. Sankcje administracyjne – problemy węzłowe, [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011.
30. Szelągowska K., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 127–269, t. 3, red. M. Karpiuk, P. Krzykowski, A. Skóra, Olsztyn 2021.
31. Trzciński M., Próba oceny nowych rozwiązań w zakresie karnoprawnej ochrony dziedzictwa kultury, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2019, t. 51, https://doi.org/10.19195/2084-5065.51.7.
32. Trzciński M., Przestępczość przeciwko zabytkom, Prokuratura i Prawo 2011, nr 6.
33. Wegner J., [w:] Z. Kmieciak, M. Wojtuń, J. Wegner, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
34. Wróbel A., [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2023.
35. Zalasińska K., Polityka administracyjna w zakresie prawnej ochrony zabytków, [w:] Prawna ochrona zabytków, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2010.
36. Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury jako nowa gałąź prawa, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk 2014.
37. Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Warszawa 2007.