Paweł Ostaszewski, Konrad Buczkowski, Joanna Klimczak, Paweł Bachmat
Przestępstwa związane z zorganizowanymi wyłudzeniami podatku od towarów i usług (VAT) w praktyce sądowej
Offences related to organized value added tax (VAT) fraud in court practice
Prawo w Działaniu 2024, tom 59
Streszczenie
Przestępczość związana z wyłudzeniami podatku od towarów i usług (VAT) istotnie uszczupla wpływy do Skarbu Państwa, narusza pewność obrotu gospodarczego i zasady konkurencji. Jej zwalczanie oraz uszczelnianie prawa podatkowego są więc ważnymi zadaniami państwa. W Polsce zadania te realizowano m.in. przez takie zmiany legislacyjne w prawie podatkowym jak wprowadzenie płatności podzielonej, Jednolitego Pliku Kontrolnego i odwrotnego obciążenia w obrocie krajowym czy solidarną odpowiedzialność nabywcy w związku z nabywaniem tzw. towarów wrażliwych. Według ustawodawcy niezbędne było także wprowadzenie nowych przepisów na gruncie prawa i postępowania karnego – dotyczących tzw. konfiskaty rozszerzonej, dopuszczenia tzw. owoców zatrutego drzewa jako dowodu w procesie karnym oraz surowej odpowiedzialności karnej za fałszerstwo faktury.
W niniejszym artykule analizujemy szczegółowo treść wprowadzonych do Kodeksu karnego przepisów regulujących fałsz materialny i intelektualny faktury VAT, statystyczny obraz przestępczości fałszowania faktur oraz wyniki badania aktowego 194 zakończonych prawomocnie w latach 2017–2022 spraw sądowych o analizowane przestępstwa. Na podstawie tak szerokiego materiału badawczego szukamy informacji o rozmiarach i charakterystykach tego zjawiska, sprawcach tych przestępstw, reakcji państwa wobec nich oraz odpowiedzi na pytanie: czy nowe regulacje wypełniły zakładane ograniczenie przestępczości VAT-owskiej?
Abstract
Offences related to VAT fraud significantly reduce revenues to the State Treasury, violate the certainty of economic turnover and the principles of competition. Combating it and sealing tax law are therefore important tasks of the state. In Poland, these tasks have been pursued, inter alia, through such legislative changes in tax law as the introduction of split payments, the single control file, the reverse charge in domestic trade or joint and several liability of the purchaser in connection with the purchase of so-called sensitive goods. In the legislator’s opinion, it was also necessary to introduce new provisions on the grounds of criminal law – concerning the so-called extended confiscation, the admission of the so-called fruit of the poisoned tree as evidence in a criminal trial and strict criminal liability for forgery of an invoice.
In this paper, we are analysing in detail the content of the provisions introduced into the Criminal Code regulating the material and intellectual falsification of a VAT invoice, the statistical picture of the crime of invoice falsification and the results of a court case-file study of 194 cases of the analysed offences completed between 2017 and 2022. Based on such extensive research material, we seek information on the size and characteristics of this phenomenon, the perpetrators of these crimes, the state's response to them and the answer to the question: have the new regulations fulfilled the assumed reduction of VAT crime?
Bibliografia (References)
-
- Buczkowski B., Klimczak J., Ostaszewski P., Bachmat P., Przestępstwa związane ze zorganizowanymi wyłudzeniami podatku od towarów i usług (VAT) w praktyce sądowej, Warszawa 2024, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2024/02/2024_AWS_K_Buczkowski_i_inni_Przestepstwa_zwiazane_kor-1-2.pdf.
- Farrington D.P., Age and Crime, Crime and Justice 1986, t. 7.
- Gałązka M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2017.
- Gruszczyńska B., Marczewski M., Siemaszko A., Ostaszewski P., Włodarczyk-Madejska J., Klimczak J., Atlas przestępczości w Polsce 6, Warszawa 2021.
- Gruszka M., Zbieg przepisów przy przestępstwach związanych z podatkiem VAT oraz problematyka należytej staranności w VAT w aspekcie prawnokarnym, [w:] Karuzele VAT. Wybrane regulacje prawa karnego materialnego i procesowego, red. S. Pawelec, Warszawa 2022.
- Herzog A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2017.
- Kotowski W., Pusta faktura. Faktura niedokumentująca rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, [w:] Karuzele i inne oszustwa podatkowe. Metody przeciwdziałania unikaniu opodatkowania, red. O. Ożóg, J. Rudowski, Warszawa 2021.
- Kowalski S., Uwagi o karnoprawnych kwalifikacjach wystawienia faktury w sposób nierzetelny, Państwo i Prawo 2019, nr 2.
- Lach A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2023.
- Luka w VAT urosła. Oto jak skomentowało to ministerstwo, Business Insider z 25.04.2023 r., https://businessinsider.com.pl/gospodarka/podatki/luka-w-vat-urosla-oto-jak-skomentowalo-to-ministerstwo/lk5697j.
- Mozgawa M., [w:] M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023.
- Pawelec S., Karuzele VAT – wybrane zagadnienia prawa karnego materialnego i procesowego. Wprowadzenie do problematyki, [w:] Karuzele VAT. Wybrane regulacje prawa karnego materialnego i procesowego, red. S. Pawelec, Warszawa 2022.
- Piórkowska-Flieger J., [w:] System Prawa Karnego, t. 8, Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, red. L. Gardocki, Warszawa 2018.
- Razowski T., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX/el. 2021.
- Sroka T., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 2, Komentarz do art. art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX/el. 2017.
- Wzorek D., Zielińska E., Klimczak J., Kara ograniczenia wolności i jej rola w resocjalizacji sprawców przestępstw, Warszawa 2022.
- Żelichowski M., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, Komentarz do art. 222–316, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Jak cytować (How to cite this)
P. Ostaszewski, K. Buczkowski, J. Klimczak, P. Bachmat, Przestępstwa związane z zorganizowanymi wyłudzeniami podatku od towarów i usług (VAT) w praktyce sądowej, Prawo w Działaniu 2024, t. 59, https://doi.org/10.32041/pwd.5905
