Mateusz Kosmowski
Dobro małoletniego pokrzywdzonego a realizacja prawa do obrony – rozważania na kanwie sądowej praktyki ustanawiania obrońcy w fazie in rem w celu przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego
The well-being of the minor victim and the exercise of the right to defence – considerations on the basis of the judicial practice of appointing a defence lawyer in the in rem phase to interrogate the minor victim
Prawo w Działaniu 2023, tom 53
Streszczenie
Artykuł przedstawia stosowaną przez sądy powszechne, a dostrzeżoną przez Sąd Najwyższy, praktykę
ustanawiania obrońcy na etapie postępowania in rem, dla osoby jeszcze niebędącej oskarżonym
i nieobecnej w postępowaniu karnym, jak również osoby podejrzanej, w celu umożliwienia takiemu
obrońcy wzięcia udziału w przesłuchaniu małoletniego pokrzywdzonego w trybie art. 185a
Kodeksu postępowania karnego. Polski Kodeks postępowania karnego jako jedną z przesłanek
powtórzenia przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego przewiduje nieobecność obrońcy w trakcie
pierwszego przesłuchania. Autor pochyla się nad opisaną wyżej praktyką w kontekście doktrynalnej
konstrukcji obrońcy w polskim prawie karnym procesowym oraz instytucji pełnomocnika osoby
niebędącej stroną, a także stara się usytuować ją w kontekście uregulowań międzynarodowych,
w tym standardów prawa do ochrony wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2013/48/UE oraz wyznaczonych w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Abstract
The article presents the practice, followed by common courts and noticed by the Supreme Court,
of appointing a defence counsel at in rem proceedings for a person who is not yet charged and
absent from criminal proceedings as well as for de facto suspect, ordered to allow such a counsel
to participate in the interrogation of a minor victim in accordance to Article 185a of the Code of
Criminal Procedure. The Polish Code of Criminal Procedure provides for the absence of a defence
counsel during the first interrogation as one of the grounds for repeating the interrogation of
a minor victim. The author analyses the practice described above in the context of the doctrinal
construction of the defence counsel in Polish criminal procedural law, as well as the institution of
a non-party’s attorney and also tries to place it in the context of international regulations, including
the standards of the right to defence arising from Directive 2013/48/UE and set out in the case law
of the European Court of Human Rights.
Keywords: criminal proceedings, minor victim, right to defence, defence counsel, preparatory
proceedings in the case
Bibliografia (References)
- Baj A., Czy osoba podejrzana jest stroną postępowania przygotowawczego?, Prokuratura i Prawo 2016, nr 10.
- Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1974 r.), Palestra 1975, nr 3.
- Cieślak M., Polska procedura karna, Warszawa 1974.
- Cieślak M., Sytuacja prawna obrońcy w świetle nowego ustawodawstwa polskiego, Palestra 1969, nr 8.
- Eichstaedt K., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX/el. 2022.
- Grzegorczyk T, Obrońca w postępowaniu przygotowawczym, Łódź 1988.
- Grzegorczyk T., Pozycja obrońcy w procesie karnym, Palestra 1979, nr 4.
- Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. P. Hofmański, Warszawa 1998.
- Kierska M., Prawo do przesłuchania świadków oskarżenia w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Palestra 2017, nr 6.
- Koper R., Prawo do obrony osoby podejrzanej, Prokuratura i Prawo 2016, nr 2.
- Kruszyński P., Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok 1991.
- Kulesza C., Radca prawny jako pełnomocnik w postępowaniu karnym skarbowym, Radca Prawny 2001, nr 3.
- Kulesza C., Skutki nieefektywnej reprezentacji procesowej oskarżonego w postępowaniu karnym – standard europejski i prawo polskie, [w:] Skutki czynności procesowych w świetle standardów europejskich, red. D. Gil, Lublin 2014.
- Kwapisz K., Ustawa o radcach prawnych. Komentarz, Warszawa 2011.
- Sobolewski Z., Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo ipsum accusare tenetur), Warszawa 1982.
- Stefański R.A., Komentarz do art. 87, [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do art. 1–166, red. S. Zabłocki, Warszawa 2017.
- Stefański R.A., Pełnomocnik w procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2007, nr 2.
- Stefański R.A., Prawo do obrony osoby podejrzanej, [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
- Steinborn S., Wąsek-Wiaderek M., Moment uzyskania statusu biernej strony postępowania karnego z perspektywy konstytucyjnej i międzynarodowej, [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B. Bieńkowska, Warszawa 2015.
- Śliwiński S., Proces karny. Zasady ogólne, Warszawa 1948.
- Tęcza-Paciorek A., Pojęcie osoby podejrzanej i jej uprawnienia, Prokuratura i Prawo 2011, nr 11.
- Vitkauskas D., Dikov G., Ochrona prawa do rzetelnego procesu w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka, Strasburg 2012.
- Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
- Wróbel P., Prawo do obrony osoby podejrzanej w polskim procesie karnym, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 2017, nr 7.
- Zagrodnik J., [w:] Proces karny, red. K. Marszał, J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
- Zagrodnik J., Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym i karnym skarbowym, Warszawa 2020.
Jak cytować (How to cite this)
Mateusz Kosmowski, Dobro małoletniego pokrzywdzonego a realizacja prawa do obrony – rozważania na kanwie sądowej praktyki ustanawiania obrońcy w fazie in rem w celu przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5310
