Prawo w Działaniu > 58/4

Roman Bieda, Damian Flisak, Jarosław Greser, Dominik Lubasz, Monika Namysłowska, Dorota Skrodzka-Kwietniak, Kamil Szpyt, Marek Świerczyński, Zbigniew Więckowski, Mariusz Załucki

 


 

O potrzebie dostosowania pozaumownej odpowiedzialności cywilnej do sztucznej inteligencji. Uwagi do projektu dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję

On the need to adapt non-contractual civil liability to Artificial Intelligence. Comments on the draft directive on Artificial Intelligence liability


Prawo w Działaniu 2024, tom 58


https://doi.org/10.32041/pwd.5804

Streszczenie

Przedmiotem artykułu jest problematyka pozaumownej odpowiedzialności cywilnoprawnej, opartej zwłaszcza na zasadzie winy, związanej ze stosowaniem systemów sztucznej inteligencji. Cechy szczególne systemów sztucznej inteligencji, w tym ich złożoność, autonomia i nieprzejrzystość, mogą sprawić, że zidentyfikowanie podmiotu ponoszącego odpowiedzialność i udowodnienie spełnienia wymogów uznania roszczenia odszkodowawczego mogą być dla poszkodowanych niezmiernie trudne. Powodem przeprowadzenia badań naukowych w tym zakresie jest przedstawienie przez Komisję Europejską projektu dyrektywy o odpowiedzialności za sztuczną inteligencję. Problem dostosowania reżimu odpowiedzialności pozaumownej w związku ze stosowaniem systemów sztucznej inteligencji ma niezwykłą doniosłość praktyczną. Jednocześnie jest on ważnym zagadnieniem badawczym, w szczególności w kontekście upowszechnienia stosowania systemów sztucznej inteligencji. Analiza dążyła do ustalenia, czy dyrektywa może osiągnąć zamierzony cel w postaci zapewnienia skutecznej ochrony poszkodowanym. Zagadnienie to wymagało zbadania w świetle klasycznie wykorzystywanych w dyscyplinie „nauki prawne” instrumentów metodycznych, ze szczególnym uwzględnieniem metody formalno-dogmatycznej oraz z oceną praktycznego wymiaru zaproponowanych w projekcie dyrektywy rozwiązań. Artykuł stanowi pierwsze całościowe omówienie tematu w polskiej doktrynie i jest wkładem ze strony polskiej nauki prawa do analizy projektu dyrektywy, z uwagi na to, że zawiera również propozycje niezbędnych kierunków zmian.


 

Abstract

The subject of the article is the issue of non-contractual civil liability, especially based on the principle of fault, related to the use of Artificial Intelligence systems. The specific characteristics of artificial intelligence systems, including their complexity, autonomy and nontransparency, may make it extremely difficult for injured parties to identify the entity bearing liability and prove compliance with the requirements for the recognition of a compensation claim. The reason for conducting scientific research in this area is the presentation by the European Commission of a draft directive on liability for Artificial Intelligence. The problem of adapting the regime of non-contractual liability in connection with the use of Artificial Intelligence systems is of extraordinary practical importance. At the same time, it is an important research issue, especially in the context of popularizing the use of Artificial Intelligence systems. The analysis sought to determine whether the directive could achieve its intended goal of ensuring effective protection for victims. This issue required examination in the light of methodological instruments classically used in the discipline of “legal sciences”, with particular emphasis on the formal-dogmatic method and an assessment of the practical dimension of the solutions proposed in the draft directive. The article is the first comprehensive discussion of the topic in Polish doctrine and is a contribution from Polish legal science to the analysis of the draft directive, as it also contains proposals for the necessary directions of changes.




Bibliografia (References)

 

    1. Abbott K., Snidal D., Hard and Soft Law in International Governance, International Organization 2000, t. 54, nr 3, https://doi.org/10.1162/002081800551280.
    2. AI Portugal 2030, https://ai-watch.ec.europa.eu/index_en.
    3. Bieda R., Nowakowski M., Budrewicz P., Wyzwania etyczne i prawne sztucznej inteligencji, [w:] Metaświat. Prawne i techniczne aspekty przełomowych technologii, red. R. Bieda, Z. Okoń, Warszawa 2023.
    4. Buiten M., de Streel A., Peitz M., The law and economics of AI liability, Computer Law & Security Review 2023, t. 48, https://doi.org/10.1016/j.clsr.2023.105794.
    5. Burylo Y., Civil liability for damage caused by artificial intelligence: the modern European approach, Entrepreneurship, Economy and Law 2022, nr 6, https://doi.org/10.32849/2663-5313/2022.6.01.
    6. Cappiello B., AI Systems and Non-contractual Liability: A European Private International Law Analysis, Torino 2022.
    7. Chesterman S., Artificial Intelligence and the problem of autonomy, Notre Dame Journal on Emerging Technologies 2020, t. 1, https://doi.org/10.2139/ssrn.3450540.
    8. Coeckelbergh M., Artificial Intelligence, Responsibility Attribution, and a Relational Justification of Explainability, Science and Engineering Ethics 2019, t. 26, https://doi.org/10.1007/S11948-019-00146-8.
    9. Comparative Law Study on Civil Liability for Artificial Intelligence, https://op.europa.eu/en/home.
    10. Custers B., Fosch-Villaronga E. [red.], Law and Artificial Intelligence. Regulating AI and Applying AI in Legal Practice, Hague 2022, https://doi.org/10.1007/978-94-6265-523-2.
    11. Duffourc M.N., Gerke S., The proposed EU Directives for AI liability leave worrying gaps likely to impact medical AI, npj Digital Medicine 2023, t. 6, nr 77, https://doi.org/10.1038/s41746-023-00823-w.
    12. Ebers M., Liability for Artificial Intelligence and EU Consumer Law, Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic Commerce Law 2021, t. 12, nr 2.
    13. Ferrandis C., Lizarralde M., Open sourcing AI: intellectual property at the service of platform leadership, Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic Commerce Law 2022, t. 3, nr 13.
    14. Fisher B., Pązik A., Świerczyński M. [red.], Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, Warszawa 2021.
    15. Fisher B., Pązik A., Świerczyński M. [red.], Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, t. 2, Warszawa 2022.
    16. Gstrein O.J., The Council of Europe as an Actor in the Digital Age: Past Achievements, Future Perspectives, 2019, https://doi.org/10.2139/SSRN.3359741.
    17. Hacker P., The European AI Liability Directives – Critique of a Half-Hearted Approach and Lessons for the Future, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4279796.
    18. Hacker P., Working Paper, The European AI Liability Directives, Critique of a Half-Hearted Approach and Lessons for the Future, https://ssrn.com/abstract=4279796.
    19. Koch B., Borghetti J.-S., Machnikowski P., Pichonnaz P., Rodríguez de las Heras Ballell T., Twigg-Flesner C., Wendehorst C., Response of the European Law Institute to the Public Consultation on Civil Liability – Adapting Liability Rules to the Digital Age and Artificial Intelligence, Journal of European Tort Law 2022, t. 13.
    20. Li S., Faure M., Havu K., Liability Rules for AI-Related Harm: Law and Economics Lessons for a European Approach, European Journal of Risk Regulation 2022, t. 13(4), https://doi.org/10.1017/err.2022.26.
    21. Morkisz P., Wiącek M., Wochlik I., Pojęcia i zasady działania sztucznej inteligencji, [w:] Metaświat. Prawne i techniczne aspekty przełomowych technologii, red. R. Bieda, Z. Okoń, Warszawa 2023.
    22. National Artificial Intelligence Strategy of the Czech Republic, https://ai-watch.ec.europa.eu/index_en.
    23. National strategies on Artificial Intelligence – A European perspective, https://ai-watch.ec.europa.eu/index_en.
    24. Need for democratic governance of Artificial Intelligence, https://pace.coe.int/en/files/28742.
    25. Neuwirth R.J., Prohibited artificial intelligence practices in the proposed EU artificial intelligence act (AIA), Computer Law & Security Review 2023, t. 48, https://doi.org/10.1016/j.clsr.2023.105798.
    26. Pakaszewska-Cetera A., Powstał Fundusz Kompensacyjny Badań Klinicznych, https://www.dziennikprawny.pl/pl/a/powstal-fundusz-kompensacyjny-badan-klinicznych.
    27. Partyk A., Rojek-Socha P., Biegły pilnie potrzebny, a ustawy jak nie było, tak nie ma, 2023, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/weryfikacja-bieglych-a-krajowy-rejestr-bieglych,519162.html.
    28. Schuett J., Risk Management in the Artificial Intelligence Act, European Journal of Risk Regulation 2023, https://doi.org/10.1017/err.2023.1.
    29. Scipione J., Artificial Intelligence and Europe: Risks, Developments and Implications, 2020, https://doi.org/10.2139/SSRN.3598543.
    30. Shumilo O., Kerikmäe T., The European approach to building AI policy and governance: a haven for bureaucrats or innovators?, Revista de Internet, Derecho y Política 2021, t. 34, https://doi.org/10.7238/idp.v0i34.387744.
    31. Spindler G., Different Approaches for Liability of Artificial Intelligence – Pros and Cons – the New Proposal of the EU Commission on Liability for Defective Products and AI Systems, 2023, http://doi.org/10.2139/ssrn.4354468.
    32. Strategia per l’innovazione tecnologica e la digitalizzazione del Paese, https://docs.italia.it/.
    33. Study to support an impact assessment of regulatory requirements for Artificial Intelligence in Europe, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/55538b70-a638-11eb-9585-01aa75ed71a1/language-en.
    34. Śledzińska‑Simon A., Zasada równości i zasada niedyskryminacji w prawie Unii Europejskiej, Studia Biura Analiz Sejmowych 2011, nr 2(26).
    35. Świerczyński M., Lai L. [red.], Legal and Technical Aspects of Artificial Intelligence, Warszawa 2021.
    36. Świerczyński M., Lai L. [red.], Prawo sztucznej inteligencji, Warszawa 2020.
    37. Świerczyński M., Przełomowe technologie informatyczne w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2024.
    38. Świerczyński M., Więckowski Z., Sztuczna inteligencja w prawie międzynarodowym. Rekomendacje wybranych rozwiązań, Warszawa 2021.
    39. Świerczyński M., Więckowski Z., Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości. Wytyczne Rady Europy dotyczące spraw cywilnych, Warszawa 2023.
    40. Waisberg N., Hudek A., AI For Lawyers: How Artificial Intelligence is Adding Value, Amplifying Expertise, and Transforming Careers, Hoboken 2021.
    41. Zdziebłowski S., Kropiwiec K., Powstanie fundusz kompensacyjny zdarzeń medycznych, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8712239,powstanie-fundusz-kompensacyjny-zdarzen-medycznych.html.
    42. Zech H., Liability for AI: public policy considerations, ERA Forum 2021, t. 22, https://doi.org/10.1007/s12027-020-00648-0.
    43. Ziosi M., Mokander J., Novelli C., Casolari F., Taddeo M., Floridi L., The EU AI Liability Directive: Shifting the Burden From Proof to Evidence, 2023, https://www.researchgate.net/publication/371646472_The_EU_AI_Liability_Directive_shifting_the_burden_from_proof_to_evidence.
    44. Zsolt H., Current Challenges of European Market Surveillance Regarding Products Sold Online, Public Goods & Governance 2020, t. 5(1).
    45. Żywicka A., Business Interest versus Consumer Protection. Conflicts within the Safety Assurance System of NonFood Products – Selected Issues, Review of European and Comparative Law 2023, t. 52, nr 1, https://doi.org/10.31743/recl.15120.
Artykuł PDF

Jak cytować (How to cite this)

 

Roman Bieda, Damian Flisak, Jarosław Greser, Dominik Lubasz, Monika Namysłowska, Dorota Skrodzka-Kwietniak, Kamil Szpyt, Marek Świerczyński, Zbigniew Więckowski, Mariusz Załucki, O potrzebie dostosowania pozaumownej odpowiedzialności cywilnej do sztucznej inteligencji. Uwagi do projektu dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję, Prawo w Działaniu 2024, t. 58, https://doi.org/10.32041/pwd.5804

Loading