Prawo w Działaniu > 61/10

Justyna Włodarczyk-Madejska

 

Problemy z orzekaniem i wykonywaniem kary ograniczenia wolności wobec sprawców w starszym wieku na podstawie wyników badań empirycznych

Problems with applying and executing restriction of freedom penalty on elderly perpetrators based on the results of empirical research


Prawo w Działaniu 2025, tom 61

https://doi.org/10.32041/pwd.6110

Streszczenie

 

Kara ograniczenia wolności jest obecnie jedną z najczęściej orzekanych kar. Jej dominującą formą są prace na cele społeczne. Kara ta jest dość często orzekana również wobec osób w starszym wieku, co rodzi liczne problemy, o których dowiedziałam się w trakcie badań empirycznych – półustrukturyzowanych wywiadów eksperckich przeprowadzonych m.in. wśród sędziów i kuratorów w 2024 r. Badanie to przeprowadziłam w ramach projektu pt. „Diagnoza problemów organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu ze starszymi sprawcami przestępstw”, w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości. Sprowadzając te problemy do meritum, można stwierdzić, że kara ograniczenia wolności wobec osób starszych (tu warto podkreślić, że różnie definiowanych przez moich rozmówców) jest co do zasady niewykonalna. Główna przyczyna, która za tym stoi, to orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy, posiadane przez znaczną część tej grupy wiekowej. Informacje w tym zakresie ujawniane są dopiero na etapie wykonawczym, a zatem już po orzeczeniu kary. Konsekwencję tego stanowią zawieszone postępowania, które finalnie się przedawniają lub są umarzane. O tym, dlaczego tak się dzieje, traktuje niniejszy artykuł.

 

 

Abstract

 

Restriction of freedom is currently one of the most frequently imposed penalties. Its predominant form is community service. This penalty is also often imposed on elderly people, which gives rise to the numerous problems that I learned about during empirical research – semi-structured expert interviews conducted, for example, among judges and probation officers in 2024. I conducted this study at the Institute of Justice as a part of the project titled “Diagnosis of problems of law enforcement and justice authorities in dealing with elderly offenders”. Reducing these problems to one sentence, it can be stated that sentencing elderly people to community service (here it is worth emphasizing that they are defined differently by my experts) is, in principle, unenforceable. This is because a large part of this age group has a certificate of disability or incapacity for work. Information in this regard is disclosed only at the enforcement stage, i.e., after the sentence has been imposed. The consequence of this is suspended proceedings, which eventually become time-barred or discontinued. This article explains why this is happening.

 



Bibliografia (References)

 

 

  1. Aebi M.F., Caneppele S., Harrendorf S., Hacin R., Hashimoto Y.Z., Jehle J.-M., Kensey A., Khan T.S., Molnar L., Þórisdóttir R., Smit P., European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics, Lausanne 2024.
  2. Bouffard J.A., Muftić L.R., The Effectiveness of Community Service Sentences Compared to Traditional Fines for Low-Level Offenders, The Prison Journal 2007, t. 87, nr 2, https://doi.org/10.1177/0032885507303741.
  3. Cendrowska M., Sylwetka skazanego na karę ograniczenia wolności na podstawie akt sądowych Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia, [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty wykonywania kary ograniczenia wolności, red. A. Kwieciński, Wrocław 2016.
  4. Gietkowski R., Kara ograniczenia wolności orzekana w reakcji na wykroczenie, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2008, nr 1.
  5. Grzesiak S., Koncepcja polskich domów przejściowych – dylematy implementacyjne kuratorów sądowych, The Prison Systems Review 2024, t. 123, nr 2, https://doi.org/10.52694/ThPSR.123.7.
  6. Janus-Dębska A., Czynniki utrudniające efektywne wykonywanie kary ograniczenia wolności, [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty wykonywania kary ograniczenia wolności, red. A. Kwieciński, Wrocław 2016.
  7. Konarska-Wrzosek V., [w:] A. Lach, J. Lachowski, T. Oczkowski, I. Zgoliński, A. Ziółkowska, V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2023.
  8. Lachowski J., Zasady orzekania kary ograniczenia wolności – wybrane zagadnienia, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2017, t. 40, https://doi.org/10.19195/2084-5065.40.3.
  9. Liżyńska K., Skutki prawne faktycznego niewykonywania przez skazanego kary ograniczenia wolności, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2024, t. 67, https://doi.org/10.19195/2084-5065.67.6.
  10. Minister do spraw Polityki Senioralnej, Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2023 r., Warszawa 2024, https://das.mpips.gov.pl/source/2024/Informacja%20o%20sytuacji%20osob%20starszych%20w%20Polsce%20za%202023%20r..pdf.
  11. Ornowska A., Kara ograniczenia wolności, Warszawa 2013.
  12. Runge A., Kwiatek-Sołtys A., Małe i średnie miasta Polski na osi kontinuum osadniczego, [w:] Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, red. M. Soja, A. Zborowski, Kraków 2011.
  13. Runge A., Metodologiczne problemy badania miast średnich w Polsce, Prace Geograficzne 2012, z. 129.
  14. Sienkiewicz Z., Z problematyki kary ograniczenia wolności w świetle nowelizacji kodeksu karnego, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2018, t. 48, https://doi.org/10.19195/2084-5065.48.4.
  15. Stal M., Treatment of Older and Elderly Inmates Within Prisons, Journal of Correctional Health Care 2013, t. 19, nr 1, https://doi.org/10.1177/1078345812458245.
  16. Stasiak K., Wymiar kary ograniczenia wolności i jego wpływ na efektywne wykonywanie tej kary – na podstawie badań empirycznych, [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty wykonywania kary ograniczenia wolności, red. A. Kwieciński, Wrocław 2016.
  17. Szlęzak-Kawa E., Uwięziona starość, Forum Penitencjarne 2014, nr 191.
  18. Świderski P., Żaba C., Macioszek N., Ocena stanu zdrowia skazanych na karę ograniczenia wolności, Medycyna Pracy 2016, t. 67, nr 6, https://doi.org/10.13075/mp.5893.00439.
  19. Wettstein M., Park R., Kornadt A.E., Wurm S., Ram N., Gerstorf D., Postponing old age: Evidence for historical change toward a later perceived onset of old age, Psychology and Aging 2024, t. 39, nr 5, https://doi.org/10.1037/pag0000812.
  20. Włodarczyk-Madejska J., Elder people’s criminality. Analysing patterns of offending in Poland, [w:] Not Your Usual Suspect: Older Offenders of Violence and Abuse, red. B. Hannah, Emerald 2023.
  21. Włodarczyk-Madejska J., Starsi więźniowie – analiza sylwetek osób starszych odbywających karę pozbawienia wolności na podstawie wywiadów biograficznych, Law, Education, Security [w druku].
  22. Włodarczyk-Madejska J., Wzorek D., W pogoni za… Praktyka korzystania z europejskiego nakazu aresztowania przez polskie organy wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2024.
  23. Wzorek D., Zielińska E., Klimczak J., Kara ograniczenia wolności i jej rola w resocjalizacji sprawców przestępstw, Warszawa 2022.
Artykuł PDF

Jak cytować (How to cite this)

 

 

J. Włodarczyk-Madejska, Problemy z orzekaniem i wykonywaniem kary ograniczenia wolności wobec sprawców w starszym wieku na podstawie wyników badań empirycznych, Prawo w Działaniu 2025, t. 61, https://doi.org/10.32041/pwd.6110

 

Loading