Prawo w Działaniu > 61/6

Andrzej Chudnicki, Katarzyna Korona

 

Readaptacja społeczna a nowelizacja prawa karnego w Polsce

Social readaptation and the amendment of the criminal law in Poland


Prawo w Działaniu 2025, tom 61

https://doi.org/10.32041/pwd.6106

Streszczenie

 

W ramach prewencji indywidualnej osadzeni uczestniczą w oddziaływaniach, które sprzyjać mają procesowi pozytywnej readaptacji. Ustawodawca w Kodeksie karnym wykonawczym (art. 67 § 1) jako cel wykonywania kary pozbawienia wolności wskazał zaangażowanie skazanych do działań samorozwojowych, rozwijających ich zasoby, a chroniących przed ponownym popełnieniem przestępstwa. Proces readaptacji, rozumiany jako przywracanie osadzonych do bezkonfliktowego funkcjonowania w społeczeństwie po odbyciu kary pozbawienia wolności, jest złożony i zależny od wielu czynników. W zakładach karnych obejmuje on szereg działań o charakterze resocjalizacyjnym, prewencyjnym lub profilaktycznym (z uwzględnieniem środków oddziaływania penitencjarnego), w tym realizowane w jednostkach penitencjarnych programy wspierające ten proces. Działania te nie pozostają w próżni i są podejmowane niezależnie od zmieniającej się rzeczywistości penitencjarnej. Wprowadzane zmiany prawne aktywnie ją kształtują, ale równocześnie mają znaczenie dla samego funkcjonowania osadzonych wewnątrz zakładu karnego. W artykule skomentowano ostatnie zmiany przepisów i oddano także głos samym osadzonym – uczestnikom tego procesu.

 

Abstract

 

As part of individual prevention, inmates participate in interactions that promote the process of positive readaptation. The legislator, in the Executive Penal Code (Article 67 § 1), has indicated as an objective of imprisonment the involvement of convicts in self-development activities to develop self-resources, which serves to deter them from reoffending. The process of readaptation, understood as restoring inmates to conflict-free functioning in society after serving a prison sentence, is complex and depends on many factors. In prisons, it includes several activities of a rehabilitative, preventive or prophylactic nature (considering measures of penitentiary influence), including programs implemented in penitentiary units to support this process. These activities do not remain in a vacuum and are undertaken regardless of the changing penitentiary reality. The legal changes that are being introduced actively shape it, but at the same time they are relevant to the very functioning of inmates inside the penitentiary. The article comments on recent regulatory changes, also giving voice to the inmates themselves – participants in this process.

 



Bibliografia (References)

 

 

  1. Andrews D.A., Bonta J., Wormith J.S., The Risk-Need-Responsivity (RNR) Model: Does Adding the Good Lives Model Contribute to Effective Crime Prevention?, Criminal Justice and Behavior 2011, t. 38, nr 7, https://doi.org/10.1177/0093854811406356.
  2. Barczykowska A., Evidence Based Program Databases: a Tool for Modern Prevention and Rehabilitation, Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2023, t. 42, nr 4, http://doi.org/10.17951/lrp.2023.42.4.193-206.
  3. Barczykowska A., Zastosowanie modelu R-N-R w diagnozie resocjalizacyjnej dorosłych sprawców przestępstw – rozwiązania angielskie, Studia Edukacyjne 2015, nr 34.
  4. Biel K., Zła resocjalizacja czy resocjalizacja zła, [w:] Resocjalizacja wobec tajemnicy zła, red. K. Biel, M. Sztuka, Kraków 2010.
  5. Binswanger I.A., Stern M.F., Deyo R.A., Heagerty P.J., Cheadle A., Elmore J.G., Koepsell T.D., Release from Prison — A High Risk of Death for Former Inmates, New England Journal of Medicine 2007, t. 356, nr 2, https://doi.org/10.1056/NEJMsa064115.
  6. Bonta J., The Risk-Need-Responsivity model: 1990 to the Present, Academic Insights 2023, nr 6, https://read-me.org/s/risk-need.pdf.
  7. Braun V., Clarke V., Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology 2006, t. 3, nr 2, https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa.
  8. Chojecka J., Utilizing questionnaires to assess outcomes and therapeutic alliance in penitentiary resocialization as a component of strengthening readiness for resocialization, Resocjalizacja Polska 2024, nr 26, https://doi.org/10.22432/pjsr.2023.26.06.
  9. Ciosek M., Człowiek w warunkach izolacji więziennej, Gdańsk 1995.
  10. Connell C., Birken M., Carver H., Brown T., Greenhalgh J., Effectiveness of interventions to improve employment for people released from prison: systematic review and meta-analysis, Health Justice 2023, t. 11, nr 1, https://doi.org/10.1186/s40352-023-00217-w.
  11. Daśko N., Bojarski J., „Lipcowa” nowelizacja Kodeksu karnego. Nowa filozofia prawa i wątpliwości konstytucyjne, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2023, nr 6(76), https://doi.org/10.15804/ppk.2023.06.21.
  12. Day A., Daffern M., Woldgabreal Y., Currie-Powell N., Rehabilitative progress in prison: Some challenges and possibilities, Aggression and Violent Behavior 2022, t. 67, https://doi.org/10.1016/j.avb.2022.10178.
  13. Folczak F., Ejchart: W więzieniach są tylko na chwilę. W naszym interesie jest, żeby wrócili jak najlepsi i poprawieni, https://tvn24.pl/premium/ejchart-w-wiezieniach-sa-tylko-na-chwile-w-naszym-interesie-jest-zeby-wrocili-jak-najlepsi-i-poprawieni-7742252.
  14. Goffman E., Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, Kraków 2023.
  15. Hammarberg T., Report by the Commissioner for Human Rights, Mr Thomas Hammarberg, on his visit to Germany, 9–11 and 15–20 October 2006 (for the attention of the Committee of Ministers and the Parliamentary Assembly), Strasbourg 2007, https://tandis.odihr.pl/bitstream/20.500.12389/20129/1/04098.pdf.
  16. Kacprzak A., Glajchszalt resocjalizacyjny – opinie skazanych kobiet i mężczyzn na temat przygotowania do życia na wolności w warunkach polskiego więzienia, [w:] Badania problemów społecznych w (przed)pandemicznej rzeczywistości, red. P. Bunio-Mroczek, A. Kacprzak, Łódź 2023, https://dspace.uni.lodz.pl/handle/11089/48168.
  17. Kędzierski W., Penitencjarystyka z resocjalizacją instytucjonalną. Historia – stan obecny, Warszawa 2021.
  18. Kuczyński M., Pozbawieni wolności mogą wykonywać mniej telefonów – cierpią rodziny i prawo do obrony. Odpowiedź DG SW dla RPO, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-sw-nowelizacja-kkw-wiezienia-telefony-odpowiedz.
  19. Kuć M., Prawne podstawy resocjalizacji, Warszawa 2011.
  20. Kuryłowicz M.P., Ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw – Zakład Karny jako miejsce izolacji, [w:] O więzieniu interdyscyplinarnie, red. J.D. Pol, Warszawa 2021.
  21. Kusztal J., Muskała M., Odstąpienie od przestępczości jako kategoria pojęciowa polskiej pedagogiki resocjalizacyjnej, Resocjalizacja Polska 2022, nr 24, https://doi.org/10.22432/pjsr.2022.24.14.
  22. Loeffler C.E., Nagin D.S., The Impact of Incarceration on Recidivism, Annual Review of Criminology 2022, t. 5, https://doi.org/10.1146/annurev-criminol-030920-112506.
  23. Łukasik J.M., Nowosad I., Readaptacja społeczna byłych skazanych. Dyskusje wokół projektu realizowanego w województwie lubuskim, Resocjalizacja Polska 2020, nr 19, https://doi.org/10.22432/pjsr.2020.19.17.
  24. Machel H., Rodzina skazanego jako współuczestnik jego resocjalizacji penitencjarnej, readaptacji i reintegracji społecznej, Resocjalizacja Polska 2014, nr 7.
  25. Martinson R., What works? – questions and answers about prison reform, https://www.nationalaffairs.com/public_interest/detail/what-works-questions-and-answers-about-prison-reform.
  26. Mathlin G., Freestone M., Jones H., Factors Associated with Successful Reintegration for Male Offenders: A Systematic Narrative Review with Implicit Causal Model, Journal of Experimental Criminology 2022, t. 20, https://doi.org/10.1007/s11292-022-09547-5.
  27. Matysiak-Błaszczyk A., Więzienne macierzyństwo. Studium socjopedagogiczne, Poznań 2016.
  28. Miszewski K., Miałkowska-Kozaryna M., Discussion about the problem of prisonization based on our own research, Resocjalizacja Polska 2020, nr 19, https://doi.org/10.22432/pjsr.2020.19.19.
  29. Muskała M., „Odstąpienie od przestępczości” w teorii i praktyce resocjalizacyjnej, Poznań 2016.
  30. Niewiadomska I., Chwaszcz J., Augustynowicz W., Bartczuk R.P., Readaptacja społeczno-zawodowa więźniów. Narzędzia do diagnozowania potencjału readaptacyjnego i kapitału wspierającego, Lublin 2014, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/6543.
  31. Niewiadomska I., Kalinowski M., Skazani na wykluczenie⁉ Zasoby adaptacyjne osób zagrożonych marginalizacją społeczną, Lublin 2010, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/5374.
  32. Nowak B.M., Metodyka pracy postpenitencjarnej w zakresie przygotowania ekswięźniów do podejmowania wysiłków readaptacyjnych i reintegracyjnych, [w:] Strategia reintegracji społecznej osób skazanych. Integralny model wspomagania resocjalizacyjno-readaptacyjnego, red. B.M. Nowak, S. Grzesiak, Warszawa 2022.
  33. Peno M., Wybrane problemy reakcji karnej w społeczeństwie postindustrialnym. Prawo karania– sprawiedliwość – zasada ultima ratio, Studia Prawnoustrojowe 2009, nr 10.
  34. Pękala-Wojciechowska A., Kacprzak A., Pękala K., Chomczyńska M., Chomczyński P., Marczak M., Kozłowski R., Timler D., Lipert A., Ogonowska A., Rasmus P., Mental and physical health problems as conditions of ex-prisoner re-entry, International Journal of Environmental Research and Public Health 2021, t. 18, nr 14, https://doi.org/10.3390/ijerph18147642.
  35. Piotrowski J.M., Ciosek M., Izolacja więzienna jako złożona sytuacja trudna, [w:] Psychologia penitencjarna, red. M. Ciosek, B. Pastwa-Wojciechowska, Warszawa 2017.
  36. Psycholog w więzieniu, https://www.sw.gov.pl/aktualnosc/centralny-zarzad-sluzby-wieziennej-psycholog-w-wiezieniu.
  37. Stańdo-Kawecka B., Wykonywanie kary pozbawienia wolności w trzech systemach – uwagi krytyczne, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2016, t. 39.
  38. Starzewski Ł., Bezwzględne dożywocie – do uchylenia. Negatywna odpowiedź resortu sprawiedliwości, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-bezwzgledne-dozywocie-uchylenie-ms-odpowiedz.
  39. Starzewski Ł., Prawa osadzonych w więzieniach i aresztach. RPO przedstawia Ministerstwu Sprawiedliwości niezrealizowane dotąd postulaty, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-osadzeni-wiezienia-areszty-prawa-ms.
  40. Stępień J., Populizm penalny. Definicja, przejawy, ocena, Przegląd Legislacyjny 2022, nr 3.
  41. Stępniak P., Więzienie ten dom (mało) dobry. Oblicza i problemy współczesności, Warszawa 2021.
  42. Szałański J., Zakres i poziom skuteczności resocjalizacji, [w:] Skuteczna resocjalizacja. Doświadczenia i propozycje, red. Z. Bartkowicz, A. Węgliński, Lublin 2008.
  43. Szczepanik R., Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości, Łódź 2015.
  44. Szwejkowska M., Resocjalizacja jako cel kary pozbawienia wolności, Resocjalizacja Polska 2023, nr 25, https://doi.org/10.22432/pjsr.2023.25.08.
  45. Toroń-Fórmanek B., Kaczmarczyk M., Sytuacja społeczna kobiet w izolacji penitencjarnej, Toruń 2023.
  46. Witkowska-Paleń A., Programy wspierające proces readaptacji społecznej skazanych w zakładach karnych (Wybrane przykłady), Journal of Modern Science 2015, t. 25, nr 2.
  47. Wójcik D., Stosowanie w postępowaniu karnym narzędzi diagnostyczno-prognostycznych służących oszacowaniu ryzyka powrotności do przestępstwa, Prawo w Działaniu 2013, t. 16, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/09/Dobrochna-W%C3%B3jcik-Stosowanie-w-post%C4%99powaniu-karnym-narz%C4%99dzi-diagnostyczno-prognostycznych-s%C5%82u%C5%BC%C4%85cych-oszacowaniu-ryzyka-powrotno%C5%9Bci-do-przest%C4%99pstwa-59.pdf.
  48. Xu W., Zammit K., Applying Thematic Analysis to Education: A Hybrid Approach to Interpreting Data in Practitioner Research, International Journal of Qualitative Methods 2022, nr 19(66), https://doi.org/10.1177/1609406920918810.
  49. Zarzycka A., Główne spory wokół kary śmierci, Roczniki Pedagogiczne 2019, t. 11(47), http://doi.org/10.18290/rped.2019.11s-32.
Artykuł PDF

Jak cytować (How to cite this)

 

 

A. Chudnicki, K. Korona, Readaptacja społeczna a nowelizacja prawa karnego w Polsce, Prawo w Działaniu 2025, t. 61, https://doi.org/10.32041/pwd.6106

 


 


 

 

 

Loading